Historia gminy
Gmina Jaworzyna Śląska, położona na styku Wzgórz Strzegomskich i Obniżenia Podsudeckiego, w północnej części województwa wałbrzyskiego, w dawnym i przyszłym powiecie świdnickim - historycznie w krainie Księstwa Świdnicko-Jaworskiego, należy do tych połaci Śląska, które genezę swoich dziejów odnajdują w historii Polski Piastowskiej. Obszar ten, o dobrych warunkach klimatycznych, żyznych glebach oraz dostatku wody, zasiedlony od kilku tysiącleci, administracyjnie - w sensie współczesnym - uformowany został dopiero w drugiej połowie XIX stulecia, i następnie w połowie XX wieku.
Obejmuje on ziemie o powierzchni 67,3 km2: jedno miasto i 12 wsi, w których mieszka 10.574 osób, w tym w mieście 5186, i Gminie 5406 osób. Dzieje ziemi, na którym położona jest Gmina Jaworzyna Śląska, wiążą się z istnieniem tu Państwa Wielkomorskiego, panowaniem czeskich Przemyślidów, wreszcie z walkami o nie Mieszka I, zakończonymi przyłączeniem ich do Państwa Polskiego, co miało miejsce około 990 roku.
Ziemie te, na przestrzeni dziejów opanowane przez Czechów, Polaków, Austriaków i Niemców, posiadają licznych antenatów: wybitnych postaci historycznych, rodów, fundatorów kościołów, zamków i pałaców. Można do nich zaliczyć: Piotra Włosta - wojewodą śląskiego za panowania BolesławaKrzywoustego, Bolka II księcia Świdnicko-Jaworskiego, Pawła Monau - możnowładcę śląskiego, rody Buddenbroków Burghausów, Kramstów i innych. Na związki z tą historią wskazuje etymologia nazw niektórych wsi, jak Piotrowiceczy Bolesławice. Związki te tkwią także w licznych nazwach punktów geograficznych, w topografii terenu, w przydrożnych krzyżach "pokutnych", których właśnie tutaj jest wyjątkowo dużo, w legendach.
Obszar Gminy, położony w południowo - zachodniej części Równiny Świdnickiej, lekko pofałdowany, prawie pozbawiony lasów, poprzecinany jest strumieniami, licznymi drogami, a od połowy XIX stulecia również liniami kolejowymi. To tutaj krzyżują się drogi wiodące z Wrocławia do Wałbrzycha i dalej w Sudety, z Opola, Nysy i Świdnicy od Strzegomia, Legnicy i nad morze, to tutaj zbudowano największy na Śląsku węzeł kolejowy: w 1843 roku z Wrocławia do Świebodzic, w 1853 roku z Wałbrzycha do Legnicy, w 1863 roku z Wałbrzycha przez Świdnicę do Nysy.
Punkt centralny tych połączeń zlokalizowano, nota bene, w polu, które od tego czasu stało się początkiem, najpierw osiedla, a następnie miasta Jaworzyny Śląskiej. Naturalną granicą Gminy, na północy jest koryto Strzegomki, do skrajnych miejscowości należą: na północy Pastuchów, na południu Milikowice, na wschodzie Bagieniec, na zachodzie Czechy. W południowej części Gminy rozwinęło się wysoko towarowe rolnictwo, natomiast w północnej, obok rolnictwa, również przetwórstwo rolno-spożywcze, w Jaworzynie zaś przemysł, przede wszystkim ceramiczny, a także usługi.
Chcesz wiedzieć więcej? Zapraszamy na stronę o historii Gminy Jaworzyna Śląska.